Prace dyplomowe pisze się zwykle rok przed planowanym terminem ukończenia studiów. Praca dyplomowa na studiach magisterskich (praca magisterska) jest przygotowywana już od czwartego roku. Student ma w sumie rok na wstępne przemyślenia związane ze znalezieniem tematu i na samo myślenie nad tematem.
Natomiast przygotowanie materiałów może się zacząć w momencie, gdy żak dojdzie do wniosku, że chce zgłębić w swojej analizie konkretny problem, zagadnienie. Jednak materiały do prac zbiera się cały czas, gdyż wszystko może się przydać. Żeby uniknąć takiego chaotycznego szukania i skupiania się nad każdym źródłem, należy przygotować plan pracy, taki ogólny zarys tego, o czym chce się pisać.
Prace magisterskie są z reguły dłuższe i ujmują problem szerzej oraz skupiają się na nim wnikliwiej. Węższy jest zakres prac pisanych na koniec studiów I stopnia, czyli licencjackich. Tutaj student ma zwykle rok na znalezienie tematu i przygotowanie dzieła naukowego. Z tego względu prace licencjackie liczą mniej stron i najczęściej stanowią wstęp do prac magisterskich (jeśli absolwent studiów I stopnia będzie kontynuował naukę na tym samym kierunku).
Wszystkich, którym wydaje się, że praca dyplomowa ich przerasta albo potrzebują konsultacji merytorycznych, poleca się kontakt z serwisami świadczącymi pomoc w pisaniu prac. Pracują w nich doświadczeni i posiadający wiedzę ludzie, dla których żadna praca licencjacka czy obrona pracy magisterskiej nie jest straszna.